Περιβαλλοντικός Γραμματισμός

Η ανάγκη να διδαχθεί περιβαλλοντική εκπαίδευση στα σχολεία έχει ξεκινήσει πολύ νωρίς, από τη δεκαετία του ΄60, σαν απόρροια των περιβαλλοντικών κινήσεων που άρχισαν να γιγαντώνονται την εποχή αυτή. Μία τέτοιου είδους εκπαίδευση θεωρήθηκε ένα από τα δραστικότερα μέτρα που θα έπρεπε να ληφθούν προκειμένου να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα περιβαλλοντικά προβλήματα.

Η περιβαλλοντική εκπαίδευση όπως την εννοούμε σήμερα, διαφέρει ριζικά από κάθε εκπαίδευση σχετική με το περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί στο παρελθόν, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει επίσημα με μία συγκεκριμένη μορφή στα τυπικά σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Στα ΣΔΕ η έννοια του γραμματισμού, που υποκαθιστά την έννοια του μαθήματος στα τυπικά σχολεία, έρχεται να τονίσει αυτή ακριβώς την αλλαγή στην προσέγγιση της μάθησης.

Γραμματισμός δεν είναι απλώς και μόνο η ικανότητα να διαβάζει κανείς η να κατανοεί ένα κείμενο. Γραμματισμός είναι η ικανότητα να ελέγχουμε τη ζωή και το περιβάλλον μας και η ενασχόλησή μας  με τα προβλήματα με ένα τρόπο ορθολογικό, διά του λόγου. Ο κριτικός ο γραμματισμός, επιπλέον καθιστά τα άτομα ικανά να συμμετέχουν στην πολιτιστική, πολιτική και οικονομική ζωή της κοινωνίας τους. Ακόμη περισσότερο τους δίνει τη δύναμη να  την αλλάξουν. Από την άποψη αυτή, το να είσαι εγγράμματος ισοδυναμεί με το να είσαι πολιτικά χειραφετημένος, με την ευρύτερη και ουσιαστικότερη έννοια του όρου.

Βασικό μέλημα του περιβαλλοντικού γραμματισμού που διδάσκεται στο σχολείο μας, είναι να αποκτήσουν οι εκπαιδευόμενοι γνώσεις, να αναπτύξουν ικανότητες και να διαμορφώσουν αξίες, στάσεις και συμπεριφορές, ώστε να καταστούν ενεργοί πολίτες ικανοί να διαχειριστούν ζητημάτων περιβάλλοντος και να συμβάλουν στη δημιουργία μιας αειφόρου κοινωνίας.

Για παράδειγμα, δεν είναι αρκετό να εξηγήσεις τις αιτίες και τους μηχανισμούς που συμβάλλουν στην αύξηση του φαινόμενου του θερμοκηπίου , αν δεν μπορέσεις να δεις  πίσω από το παραπέτασμα και να βοηθήσεις τον εκπαιδευόμενο να ανακαλύψει μόνος του τις πραγματικές αιτίες που το δημιούργησαν (πολιτική, υπερκατανάλωση κτλ). Με αυτό τον τρόπο, ο εκπαιδευόμενος θα μπορέσει  να προτείνει λύσεις, τις οποίες ως  ενεργός πολίτης θα υποστηρίξει.

Ο βιασμός του περιβάλλοντος που συντελείται σε όλες τις περιοχές και όλες τις βαθμίδες, αγγίζει και το νομό μας με ποικίλα και άλυτα προβλήματα όπως οι ανεξέλεγκτες χωματερές, η διάβρωση και καταπάτηση των ακτών, η ρύπανση του Κορινθιακού και Σαρωνικού Κόλπου από τη λάσπη της Pechine και τα βοθρολύματα, η διαχείριση και ρύπανση των υδάτινων πόρων κά , αποτελούν υπαρκτά προβλήματα που επιζητούν λύσεις.

Το σχολείο μας μέσω του περιβαλλοντικού γραμματισμού φιλοδοξεί να προετοιμάσει τους εκπαιδευόμενους-συμπολίτες μας με τη δυνατότητα να κατανοούν, να  αναλύουν και να επηρεάζουν την πορεία των περιβαλλοντικών ζητημάτων που υποβαθμίζουν την ποιότητα της ζωής τους και να τους μετατρέψει από παθητικούς δέκτες σε ενεργητικούς φορείς περιβαλλοντικών και κοινωνικών αλλαγών.

Δεν πρέπει τέλος να ξεχνάμε τη ρήση του σοφού Ινδιάνου αρχηγού:

«το περιβάλλον δεν το κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας αλλά το δανειστήκαμε από τους απογόνους μας».

 

 

Δημήτρης Σωτήρχος

Γεωπόνος

Καθηγητής Περιβαλλοντικού Γραμματισμού

στο ΣΔΕ Άσσου-Λεχαίου